1- کار را تعریف نمائید؟
ج: فعالیت بدنی یا فکری که منجر به تولید کالا یا خدمتی شود کار نامیده میشود. ویا کار عبارت از فعالیتی(اقتصادی و غیر اقتصادی) است که باعث میشود تغیر در ارزش کالا یا ارائه خدمتی بوجود آید.
تعریف کار ازلحاظ اقتصادی: هر فعالیت که به قصد تولید انجام شده و پاداش داشته باشد کار نامیده میشود.
د کاروبار لمن ډېره پراخه ده او ټول هغه فعاليتونه او کړنې په خپل ځان کې رانغاړي کوم چې له توليد، د شيانو او خدماتو له توزيع سره اړيکه لري او هدف يې په دغه فعاليتونو کې د ګټې لاسته راوړل وي. په نړۍ کې عموماً دوه ډوله کاروبار شتون لري چې هر يو يې په لاندې ډول تر څېړنې لاندې نيسو:
الف- صنعت
په صنعت کې ټول هغه فعاليتونه شامل دي کوم چې د توکو او خدماتو په توليد او د کانونو د راسپړلو په برخه کې ترسره کېږي. يعنې د خامو موادو د بڼې بدلون ته صنعت ويل کېږي.
لیکوونکي او ترتیب کووونکی: روح الله ” ایوبی”
سرچینه : یاران ویبپاڼه
عامه تمویل یا یو عامه بودیجه ( A Public Budget ) د عوایدو او مصارفو په رسمی لست کې د راتلوونکي لپآره د یوه حکومتی واحد څخه عبارت دي یا په بل عبارت عامه تمویل ته عامه بودیجه یا ددولتونو یو ډول مالي پلان هم وایي.
د عامه تمویل تاثیرات د عوایدو په توزیع کې:
دلته باید ووایو چي د عامه سکتور فعالیتونه د کلی اقتصاد یو مهم عنصر جوړوي. هغه دا چي ددولت لګښتونه او مالیات داوړه د ملی عاید په سطحه باندي د قیمتونو په سطحه باندي او همدارنګه په استخدام باندي هم تاثیرات لري.
ژباړه: ایمل فهیم
نـفـت اوګـاز پـه نـړی کی په پـراخـه کـچـه شـتـون لـری . له نـیکـه مـرغه افـغـانـستـان هـم د نـفـتـو او ګــازو ډیـری زیـرمـی لـری اودهـغـوی د تـصـفـیه کـولو او محـصـولاتـو د لاسـته راوړلـولـپاره ډیـر امـکانـات شـتـون لـری . په هـمـدی بـنسـټ دعـضـوی مـوادو په تـکـنـالـوژی پـوهـیدل یـو آړیـن کــار دی .
قـضـاوت به سـتونـزمن وی چی پـه نـړی کی د نـفـتو اوګــازو د زیـرمـو دخـتمـیـدو په صـورت کـی به څـه مـنـځ ته راځـی ، ځـکــه پـوهـيـږو چی د راکــټ څخه بیـا تر کـښـتـیو پـوری ټـول نـفـتی مـوادو تـه اړتـیـا لـری . بـرسـیـره پـردی ځـیـنی نفتی محـصـولات لـکه پـارافـیـنـیونه او اولـیـفـیـنونـه د بـیلابـیـلو محصـولاتـو د لاسـتـه راوړلـو لـپاره په کــار وړل کـیـږی . واضـح ده چی په نـړی کی د نـفـتـو اوګـازو د زیـرمـو د خـلاصـیـدو او خـتمـیـدو په صـورت کی مـهمـی معـضـلی اوپـه ځـانګــــړۍ ډول پـه صـنعتی نـړي کی به نـاوړه پـیـښـی مـنځ ته راشـی . ځـکـه د نـفـتـو او ګــازو د تـصـفـیی او د نـفـتـو اوګـــازو د کـیمـیاوی سـنـتـیـز صـنایـعو پـوری اړونـد صـنایع د هـغـه صـنایعـو د جــملی څخه دی چـی د هـغـوی اومــه مـواد زیـاتـه ســلـنه نـفـتی مـحـصـولات تـشکـیلـوی .
د هېوادونو تر منځ د هر اړخيزو ژورو اړيکو رامنځته کېدل حېرانوونکې موضوع نه ده،خو له دې اړيکو څخه منځته راغلي پرمختګونه او بدلونونه د حېرانتيا وړ دي.
دا چې نړيواله سوداګري د څه ډول اړيکو په پايله کې رامنځته شوه او د تاريخ په اوږدو کې يې کوم پړاوونه وهلي؟ په دې ليکنه کې يې په لڼډو ټکو کې بيانوو.
آزاد بازار یعني څه؟
لکه څرنګه چې د پیړو په اوږدو کې انسانان د خپل ژوند د پایښت لپاره مالي او اقتصادي چارو ته یو جدی ضرورت لري چې نن سبا په نړۍ کې یو شمیر اقتصادي نظامونه شتون لري چې له دې ډلي څخه یو هم آزاد بازار یا کپیټلیزم ګڼل کیږي، چې د لومړي ځل لپاره د آدم اسمیت له خوا چې د اقتصاد د علم پلار ګڼل کیږي منځ ته راغي.
کوپراتيف او د کوپراتيف اصول
ترتيب کوونکی: عبدالشاکر(سليم)
سرچینه : دشین بن د ویببانه نه په مننه سره
د کوپراتيف پيژندنه :
د کوپراتيف ( cooperative ) کليمه يو ه انګليسی کلمه ده ، چی د (cooperation ) څخه اخستل شويده، چی لغوی معنی يي مرسته تعاون او همکاری ده . او په پراخ مفهوم سره د ګډو اقتصادی او ټولنيزو موخو دلاس ته راوړلو په منظور د ګډو هلو ځلو او مشترک کوشش او تلاش معنی ورکوی .
د کوپراتيف په اړه يو لړ تعريفو نه وړاندی شوی ، چی ټول يي په لږ توپير سره يو بل ته ورته والی لری او په لاندی ډول دی.
جنبش کوپراتیفی درافغانستان
نوشته: کریم پوپل
تعریف: کوپراتیف عبارت ازانجمن اجتماعی تعدادی است که بر بنیاد تقویه اقتصادی بنا شده باشد. این انجمن روی علایق مشترک، اهداف مشترک مساعی مشترک سهمگیری مشترک وضرورت مشترک استوار باشد .هدف غایه مشترکین کوپراتیف رسیدن به یک وضع اقتصادی بهتر که متکی براساسات اداره دموکراسی وسهم گیری مساویانه درتامین سرمایه مورد نیازومتقبل شدن نفع وضرر مشترک باشد ویا : « کوپراتیف انجمنی است که افراد آن به روی علایق واهداف معین متکی بر اساسات اداره مشترک به منظورنایل شدن به یک وضع بهتراقتصادی واجتماعی تشکیل میشود. کوپراتیف ها واتحادیه های آن سازمانهای اجتماعی واقتصادی دهقانان، کسبه کاران وسایرزحمتکشان میباشد که داوطلبانه جهت تحقق اهداف خویش متحد شده اند.»
نویسنده: استاد محمد ظریف امین یار
افغانستان هنوز هم کشور بحران زده و دولت آن از جمله دولتهای شکستخورده در جهان بشمار میرود. اینکه آیا افغانستان می تواند به ثبات سیاسی ، امنیتی و اقتصادی دست یابد، سوالی است که اذهان همه را درگیر و مغشوش کرده است.بعد از سقوط رژیم طالبان افغانستان دارای یک نظام سیاسی دموکرات و نظام اقتصادی مدرن با حمایت قاطع جامعه بین الملل به خصوص آمریکاشد.از آغاز حکومت دموکراتیک تا امروز افغانستان توانست به دست آوردهای بیشمار دست یابد اما این کشور تا هنوز هم نتوانسته به ثبات سیاسی ، امنیتی و اقتصادی کامل دست یابد.
د هر څه نه وړاندې غواړم لمړۍ د مالي بازارونو په هکله یو لنډه وینا ولرم ،
مالي بازارونه هغه بازارونو ته ویل کېږي چې په هغه کې مالي منابع د هغه
خلکو څخه چې ورسره زیاتې وي هغو کسانو ته چې هغوی د مالي منابعو کمښت سره
مخ وي لېږدول کېږي.
مالي بازارونه ددې زمینه برابروي چې مالي منابع د
سپما کوونکو څخه پانګوالو ته لار پیدا کړي، ددغې اسانتیا په برابرولو سره
مالي بازارونه مرسته کوي ترڅو کورنۍ تولید زیاتوالۍ ومومي او په مجموعي ډول
مثمریت په اقتصاد کې رامنځ ته شي. دغه بازارونه د مصرف کوونکو مالي وړتیا د
مالي معیادي منابعو په ورکولو سره زیاتوي ترڅو وکولای شي توکي و پلوري او د
خپل د ژوند سطحه پرې لوړه کړي.
سوداګريز بانکونه ديو هېواد په اقتصادي پرمختګ کې مهمه ونډه لري.که په يو هېواد کې سوداګريز بانکونه وجود ونلري نو د هغو هېوادونو اقتصادي پرمختګ له خنډ سره مخامخېږي؛او په اسانۍ سره نشي کولای چې خپل اقتصادي پرمختګ ته ادامه ورکړي.
د احمد شاه بابا د سلطنت په دوره کې چې مالي چاروته زیات ارزښت ورکړشوی ؤ، د لومړي ځل له پاره په ۱۱۴۰ لمریز کال کې د دولت د نورو چارو اوتشکیلاتو ترڅنګ یوه شعبه چې د همایون اعلی په نامه (نننی مالیه وزارت) ورته ویل کېده د بنسټ ډبره اېښودل شوي وه اود سردارعبدالله خان پوپلزي پرمټ یې چارې پرمخ وړل کېدې، په هغه وخت کې ورته د دېوان بېګي نوم ورکړل شوی ؤ، چې د وخت په تېرېدوسره د دېوان بېګي لقب په مستوفی المالک واوښت اوواګې یې د اوسنۍ مالیې وزارت هومره وې. مستوفي المالک په خپل ځواک سره د ټولو ولایتونو مالي اوحسابي چارې همغږي او څارلې.
د بانک دکلمې په هکله بيلابيل نظرونه موجود دي ،چې په عمومي ډول په درې برخو ويشل شوي،هر يويې په لاندې ډول تر څيړنې لاندې نيسو:
1.
ايټالوي کلمه بنکو او بنکس(Banco or Bancus):- د اقتصادپوهانوپه نظر د
بانک کلمه د ايټالوۍ ژبې بنکو يا بنکس کلمې څخه اخېستل شوې او دميز(Bench)
مانا ورکوي، چې يهودي سوداګرو به د پيسو د معاملاتو په وخت کې دکيناستلو
لپاره کاراوه.
2. فرانسوۍ کلمه بنکېه يابنکا(Banqui or banca):- دبانک
کلمه بيادځينواقتصادپوهانوپه نظردفرانسوۍ بنکېه يا بنکا له کلمې څخه اخېستل
شوې، چې دغه کلمه هم دميز مانا ورکوي.
